مقایسه تخصصی هندپیس جراحی و پیزوسرجری

مقایسه تخصصی هندپیس جراحی و پیزوسرجری
لینک محصول 

مقدمه

جراحی‌های دهان و فک و صورت در دندان‌پزشکی شامل اقدامات متعددی مانند جراحی های دندان‌های نهفته، آپیکواکتومی، سینوس لیفت و پیوند استخوان است. ابزارهای متداول این جراحی‌ها از گذشته بر اساس سیستم‌های چرخشی (هندپیس‌های جراحی و توربین‌ها) طراحی شده‌اند. در سال‌های اخیر اما روش تازه‌ای مبتنی بر فناوری اولتراسوند به‌نام «پیزوسرجری» (Piezo Surgery) معرفی شده که با برش میکروسکوپی بافت‌های معدنی (استخوان) و حفظ بافت نرم، دقت و ایمنی عمل را افزایش می‌دهد. در این مقاله تفاوت‌های ساختاری و عملکردی، مزایا و محدودیت‌ها، کاربردهای بالینی و نکات نگهداری هر یک از این دو ابزار بررسی می‌شود.

پیزوسرجری

پیزوسرجری فناوری نوینی است که اولین بار در دهه ۱۹۸۰ میلادی توسط Vercellotti در کمپانی مکترون معرفی شد ،به طوری که پیزوسرجری رجیستر برند مکترون است وکمپانی های دیگر از عنوان های دیگری مانند piezo bone surgery  و غیره استفاده میکنند. در این روش، دستگاه شامل یک واحد اصلی (جنراتور) الکترونیکی، یک هندپیس اولتراسوند و چندین نوک قابل اتوکلاو( Tips یا Inserts) است. لرزش‌های فرکانس بالا (بیشتر در محدوده ۲۴–۳۶ کیلوهرتز) از طریق المان‌های پیزوالکتریک تولید و به نوک ابزار منتقل می‌شوند. این لرزش‌های مافوق صوت با دامنه بسیار کوچک (در حد چندصد میکرومتر) موجب خرد شدن بافت استخوانی می‌شوند و در عین حال به بافت نرم هیچ آسیبی نمی‌رسانند.

سیستم آبرسانی دائمی (پمپ پرستالتيک) در واحد اصلی، سطح تماس نوک با استخوان را خنک کرده و ذرات حاصل از برش را از محل دور می‌کند. بسیاری از دستگاه‌های پیزو همچنین از نور LED برای روشنایی میدان جراحی بهره می‌برند تا دید جراح افزایش یابد.

تیپ های  برشی پیزوسرجری معمولاً از جنس تیتانیوم یا پوشش الماس هستند و قابل اتوکلاو شدن، ضدعفونی و استفاده مجدد می‌باشند. به‌طور خلاصه، پیزوسرجری با استفاده از ارتعاشات بسیار سریع اولتراسوند، امکان برش دقیق استخوان و حفظ بافت‌های مجاور را فراهم می‌کند.

 ساختار:

• بر اساس فناوری اولتراسوند با فرکانس بالا (معمولاً ۲۵-۳۰ کیلوهرتز) عمل می‌کند.
• ابزار دارای نوک‌هایی به نام «تیپ» است که به جای چرخش، با ارتعاش کار می‌کنند.

 مزایا و محدودیت‌های پیزوسرجری

مزایای اصلی پیزوسرجری به شرح زیر است:

• برش انتخابی بافت معدنی: دستگاه پیزو تنها بافت استخوانی را می‌برد و به بافت نرم (غشاء مخاطی، عروق و اعصاب مجاور) آسیبی نمی‌رساند.
• کاهش آسیب به بافت نرم: به دلیل عدم برش بافت نرم در فرکانس‌های کاری پیزو، خطر پاره‌شدن یا گیر کردن بافت نرم کاهش چشمگیری دارد.
• کاهش خونریزی حین عمل: اثر کاویتاسیون اولتراسونیک سبب می‌شود میدان عمل تقریباً بدون خون باقی بماند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که خونریزی در جراحی با پیزوسرجری ۲۵–۳۰٪ کمتر از ابزارهای چرخشی استاندارد است.
• دید خوب در میدان عمل: جریان آب و حباب‌های کاویتاسیون، ذرات را از محل دور کرده و میدان را پاک نگه می‌دارند، ضمن اینکه نور LED دید را بهبود می‌بخشد.
• دقت و ظرافت بالا: به علت دامنه حرکت بسیار کم و طراحی نوک‌های باریک، امکان برش‌های بسیار دقیق و متنوع (منحنی، زاویه‌دار و …) وجود دارد.
• آسیب حرارتی کمتر: در شرایط عملیاتی مناسب (آب‌پاشی مداوم و حرکت پیوسته)، دمای استخوان حین برش به حداقل رسیده و خطر نکروز حرارتی کاهش می‌یابد.
• بهبودی پس از عمل: کاهش تورم، درد و انقباض عضلانی پس از عمل در بین بیمارانی که از پیزو استفاده کرده‌اند مشاهده شده است. به‌عنوان مثال، در یک مطالعه بالینی گروه پیزوسرجری نسبت به گروه دریل سنتی درد و تورم کمتر و نیاز کمتر به داروهای مسکن داشتند.

از جمله محدودیت‌های پیزوسرجری عبارتند از:

• زمان عمل طولانی‌تر: معمولاً سرعت برش استخوان با پیزوسرجری کمتر است، به‌طوری که برخی گزارش‌ها نشان می‌دهند عمل جراحی با پیزو در حدود ۳۰–۳۵٪ زمان بیشتری نسبت به ابزارهای چرخشی متداول طول می‌کشد.

هندپیس جراحی (ابزار چرخشی سنتی)

هندپیس‌های جراحی دندان‌پزشکی (که گاهی در موارد خاص 1:۱ یا 2:1 دور در دقیقه پایین ولی گشتاور بالا کار می‌کنند) به‌عنوان ابزار استاندارد برای برش استخوان شناخته می‌شوند. در این سیستم‌ها یک الکترو موتور با قدرت بسیار بالا نوک مته یا فرز را می‌چرخاند. از آنجایی که برش مکانیکی با فرزها گرمای زیادی تولید می‌کند، معمولاً نیاز به آب‌پاشی مداوم و استفاده از فرزهای تیز وجود دارد تا از حرارت بیش از حد پیشگیری شود. برخلاف پیزوسرجری که فشار کم و حرکت نوسانی لازم دارد، ابزار چرخشی با اعمال نیروی مستقیم و قدرت  بالا عمل می‌کند. طراحی هندپیس جراحی شامل کانال‌های آب برای خنک‌سازی و اغلب سیستم نور داخلی (Fiber optic) است، اما در مجموع سر فرز نسبتاً بزرگ‌تر بوده و کنترل ابزاری ساده‌تر می‌باشد. به‌طور کلی، این روش سال‌ها به‌عنوان استاندارد طلایی در انواع جراحی‌های استخوان به کار می‌رفت.

 ساختار:

• ابزار مکانیکی با سیستم چرخش (معمولاً با نسبت ۲۰:۱ یا ۱۶:۱).
• قابل اتصال به موتور ایمپلنت یا موتور جراحی با قابلیت تنظیم سرعت.
• استفاده از فرزهای جراحی از جنس استیل، الماس یا تنگستن کارباید.

 مزایا و محدودیت‌های هندپیس چرخشی

مزایای ابزارهای جراحی چرخشی عبارتند از:

• سرعت بالای برش: ابزارهای چرخشی با دور بالا قادر به برداشتن سریع حجم زیادی از بافت استخوانی هستند. این ویژگی در جراحی‌های نیازمند برداشتن کلیه بخش‌های بزرگ استخوان، مؤثر است.
• دسترس‌پذیری و آشنایی: این ابزارها در اکثر مطب‌ها موجود‌اند و دندان‌پزشکان با کارکرد آنها آشنا هستند. استفاده از فرزهای متنوع و امکان تعویض آسان نوک ابزار، از ویژگی‌های آنهاست.
• هزینه پایین‌تر اولیه: نسبت به فناوری اولتراسونیک، دستگاه‌های چرخشی معمولاً ارزان‌تر هستند و نیاز به سرمایه‌گذاری سنگین ندارند.
• بدون نیاز به آموزش گسترده: اکثر دندان‌پزشکان با ابزارهای چرخشی آشنایی دارند و نیاز به دوره آموزشی خاصی ندارند. مطالعه‌ای نشان داده در موارد ساده کشیدن دندان عقل، استفاده از هندپیس چرخشی متداول هنوز استاندارد طلایی محسوب می‌شود.

از معایب ابزارهای چرخشی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عدم برش انتخابی: ابزار چرخشی با ساختار گردان خود، به بافت‌های نرم مجاور آسیب وارد می‌کند. در واقع برخلاف پیزو که بافت نرم را حفظ می‌کند، سر بزرگ‌تر فرز می‌تواند مخاط، عصب یا سایر بافت نرم را پاره یا گیر بیندازد.
• خونریزی بیشتر: به دلیل آسیب‌پذیری نسوج نرم و همچنین عدم اثر کاویتاسیون، میزان خونریزی در حین جراحی معمولاً بیشتر است.
• خطر آسیب حرارتی: تولید حرارت زیاد هنگام برش با سرعت بالا ممکن است به استخوان و سلول‌های آن صدمه بزند (نکروز حرارتی). برای جلوگیری از این مشکل نیاز به آب‌پاشی مکرر و استفاده از فرزهای تیز است.
• صدمه به بافت‌های عصبی و عروقی: در نزدیکی عصب‌ها یا رگ‌های خونی مهم، ابزار چرخشی به‌راحتی می‌تواند باعث پارگی و آسیب شود. مطالعات نشان داده‌اند در گروه بیماران عمل‌شده با ابزار چرخشی احتمال بروز بی‌حسی یا نوروپاتی پس از عمل بیشتر از گروه پیزوسرجری بوده است.
• تولید پودر استخوان بیشتر هنگام برش استخوان

مقایسه ساختاری و عملکردی

مقایسۀ اندازه نوک ابزار پیزوسرجری  با نوک ابزار چرخشی متداول . نوک پیزوسرجری بسیار کوچک‌تر و ظریف‌تر است (مطابق شکل)(. در تصویر زیر تفاوت اندازه و شکل نوک ابزار پیزوسرجری و مته چرخشی مشخص است. این تفاوت ساختاری منجر به رفتار عملکردی متفاوتی می‌شود. ابزار پیزو با دامنه حرکت بسیار کم عمل می‌کند و نیاز به فشار بسیار اندکی دارد (چنانکه حتی با تماس ۵ ثانیه‌ای با عصبی محیطی بدون بریدگی عمل می‌کند. در مقابل، ابزار چرخشی برای سرعت بخشیدن به برش نیازمند فشار قابل توجه و دور بالا است. از نظر توان برش، در بسیاری موارد ابزار چرخشی با سرعت بالا می‌تواند حجم زیادی از استخوان را در زمان کوتاه بردارد، اما این سرعت بالا با افزایش تولید گرما و نیاز به خنک‌سازی همراه است. مطالعات نشان داده‌اند که به‌طور عمومی انجام جراحی با پیزوسرجری زمان بیشتری طول می‌کشد (مثلاً حدود ۳۰-۳۵٪ بیشتر از ابزار چرخشی) ، اگرچه این تفاوت بسته به نوع عمل و تجربه جراح تغییر می‌کند. از سوی دیگر، سر نوک ابزار پیزو کوچکتر بوده و امکان برش‌های بسیار دقیق به‌ویژه در سطوح منحنی را فراهم می‌آورد. همچنین لرزش و صدای پیزوسرجری به دلیل دامنه کم قابل توجه نیست، در حالی که دستگاه‌های چرخشی ممکن است لرزش و صدای بیشتری ایجاد کنند.

کاربردهای بالینی

• پیزوسرجری:

به‌دلیل دقت بالا و انتخابی بودن، در جراحی‌های ظریف و پیچیده کاربرد زیادی یافته است. از جمله برداشتن ریشه‌های شکسته یا باقیمانده (جراحی اپیکوکتومی)، سینوس لیفت، استوپلاستی، نوروسرجری، پریپسایت ایمپلنت، برداشت قطعه استخوان، جراحی پرفوریشن سینوس، جراحی‌های پدودنتال یا کودکان، تراشیدن استخوان در لیفت سینوس، برداشت گرافت استخوان، افزایش تاج دندان، خارج کردن دندان‌های نهفته با آسیب کمتر به نسوج نرم، باز و کشیدن دندان‌ها بدون جابجایی نسوج، گسیختگی یا شکستن ریشه، و جراحی‌های پریودنتال و ارتودنسی (مثلاً ریشه‌بری عمقی، لیفت کانال عصبی فک پایین). به بیان دیگر، در اعمالی که حفظ ساختارهای حیاتی اطراف استخوان مهم باشد (مانند نزدیک اعصاب فک پایین یا سینوس ماگزیلاری)، پیزوسرجری ارجع است.

• هندپیس چرخشی:

این ابزار کماکان نقش عمده‌ای در عمل‌های رایج دارد؛ از کشیدن ساده دندان‌های کرسی تا آماده‌سازی شیار استخوانی برای ایمپلنت. به‌عنوان مثال، در بیرون آوردن دندان عقل نهفته یا برداشت استخوان اضافی برای ایمپلنت، استفاده از فرزهای چرخشی متداول است. در بسیاری از جراحی‌های استخوانی روزمره (مانند خارج کردن کیست‌های آلوئولار یا بازسازی استخوان) ابزار چرخشی معمولاً نخستین گزینه محسوب می‌شود. در مطالعه‌ای مشخص شد برای موارد کشیدن دندان عقل پیچیده، در صورت وجود تماس با عصب آلوئولی تحتانی استفاده از پیزوسرجری توصیه می‌شود، اما در شرایط عادی استفاده از هندپیس چرخشی «استاندارد طلایی» باقی می‌ماند.

نکات نگهداری

• پیزوسرجری:

پس از هر جراحی، نوک‌های (Inserts) پیزو را جدا کرده و با مواد شوینده مناسب بشویید و سپس در اتوکلاو استریل کنید. مسیرهای آبرسانی دستگاه را با محلول‌های مخصوص یا آب مقطر به‌طور منظم تمیز کنید تا گرفتگی رخ ندهد. همچنین مطمئن شوید دستگاه هر چند وقت یکبار طبق راهنمای سازنده کالیبره (تنظیم فرکانس) شود تا ارتعاشات بهینه باقی بمانند. مخزن آب و فیلترهای سیستم خنک‌کننده را نیز دوره‌ای سرویس کرده و از عدم نشتی آنها اطمینان حاصل کنید.

• هندپیس جراحی:

پس از استفاده، هندپیس را از موتور جدا کنید و هر فرز (بُر) را از آن باز کنید. ابتدا با برس نرم و محلول آنزیمی داخل و خارج هندپیس را پاک کرده، سپس با هوای فشرده آب و ذرات باقیمانده را خارج نمایید. پس از خشک کردن، معمولاً یک قطره روغن مخصوص (طبق دستور سازنده) در ورودی دستگاه تزریق کرده و با ابزار کار کنید تا روانکاری داخل انجام شود. سپس هندپیس را در پک مخصوص قرار داده و در اتوکلاو طبق دستور سازنده استریل کنید. شلنگ‌های آب و هوا را نیز هر بار با آب مقطر و چند ثانیه فشار هوا تخلیه نمایید تا رسوب ندهند. رعایت این نکات ساده عمر ابزار را افزایش داده و از خرابی زودرس جلوگیری می‌کند.

نتیجه‌گیری

پیزوسرجری و هندپیس‌های جراحی هر یک مزایا و کاربردهای خاص خود را دارند. پیزوسرجری با برش انتخابی و دقت بسیار بالا قادر است نقش مهمی در جراحی‌های حساس و پیچیده ایفا کند، به‌ویژه در نزدیکی ساختارهای حیاتی و کاهش عوارض پس از عمل. در مقابل، هندپیس‌های چرخشی برای انجام سریع و کارهای روزمره مناسب‌ترند و هزینه کمتری دارند. انتخاب بین این دو روش به عوامل مختلفی نظیر پیچیدگی عمل، نزدیکی به بافت‌های حیاتی و نیاز بیمار بستگی دارد. تجربه بالینی نشان می‌دهد در موارد دشوار و نزدیک اعصاب، پیزوسرجری اولویت دارد، برای برش استخوان دقیق تر و ایجاد پودر استخوان کمتر استفاده از پیزو سرجری توسیه می گردد. اما در شرایط عادی استفاده از ابزار چرخشی رایج همچنان مرسوم و در بسیاری موارد کافی است. در نهایت با در نظر گرفتن کلیه مزایا و محدودیت‌ها و با رعایت نکات فنی و نگهداری، می‌توان از هر دو روش در جهت بهبود کیفیت درمان بیماران بهره برد.

شما در تجهیزات آریا دنت  میتوانید پیزوسرجری مکترون Mectron مدل white  را با 1 سال گارانتی شرکتی و 10 سال خدمات پس از فروش تهیه نمایید